Αυτό είναι το πρώτο μέρος μιας σειράς αφιερωμάτων στη Λογοτεχνία του Φανταστικού κατά την οποία θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω την ιστορία της, όσο καλύτερα μπορώ. Αυτό θα πραγματοποιηθεί με τρία διαφορετικά άρθρα τα οποία θα είναι αφιερωμένα σε καθένα από τα μεγάλα είδη της Λογοτεχνίας του Φανταστικού(Φαντασία, Επιστημονική Φαντασία και Τρόμος). Αποφάσισα να ξεκινήσω με το αγαπημένο μου από τα τρία είδη.
Φαντασία
Οι ρίζες και η αρχή
Το «Φανταστικό» υπήρχε ανέκαθεν στην ανθρώπινη ζωή. Από τους πρώτους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στη Γη ο κόσμος άρχισε να οραματίζεται, να ονειρεύεται και να ξεπερνά τα όρια της λογικής με μοναδικό όπλο τη φαντασία του. Δεν είναι περίεργο που μερικά από τα μεγαλύτερα έργα της αρχαιότητας περιείχαν σημαντικά και αξιοπρόσεκτα φανταστικά στοιχεία. Από το έπος του Γκίλγκαμες, μέχρι την Ιλιάδα και την Οδύσσεια αλλά και πολύ αργότερα, στο Μεσαίωνα και το Beowulf, ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας τη δύναμη του μυαλού του κατάφερε να φτιάξει αριστουργήματα που μέχρι και σήμερα διαβάζονται, αναλύονται και θεωρούνται από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά κείμενα που έχουν γραφτεί.
Όμως πέρασαν πολλοί αιώνες μέχρι η Λογοτεχνία του Φανταστικού να πάρει σάρκα και οστά και να σταθεί αυτόνομη ως ένα σημαντικό λογοτεχνικό είδος. O Διαφωτισμός και ο Ρομαντισμός έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη του είδους. Έπρεπε όμως να φτάσουμε στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου έτσι ώστε να έχουμε αρκετά «φανταστικά» έργα. Αρχικά ο κόσμος δέχτηκε το ρεύμα του φανταστικού ως παιδική λογοτεχνία, κυρίως λόγω των έργων που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία κατά την εποχή αυτή. Ενδεικτικά, ο Πίτερ Παν, ο Μάγος του Οζ και η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, είναι μερικές από τις ιστορίες που πέτυχαν τότε, αλλά συνάμα κατάφεραν να μείνουν αναλλοίωτες στο χρόνο και να είναι πασίγνωστες και αγαπητές από εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι τις μέρες μας. Το πρώτο σημαντικό υποείδος της Λογοτεχνίας του Φανταστικού(Lost World genre) σχηματίστηκε εκείνη την εποχή επίσης, με ιστορίες που αναφέρονταν στην ανακάλυψη νέων κόσμων.
Η άνθιση
Δύο υποείδη παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην άνθιση της Φανταστικής Λογοτεχνίας. To sword and sorcery ήταν το πρώτο, αλλά ποτέ δε γνώρισε την καταξίωση και τη μεγάλη αναγνωσιμότητα του σημαντικότερου ίσως είδους του Φανταστικού. High Fantasy. Η λέξη και μόνο έχει γίνει συνώνυμη με το όνομα του κυριότερου εκφραστή της. John Ronald Reuel Tolkien(J.R.R. Tolkien)(1892-1973). Γνωστός και ο πατέρας του σύγχρονου φανταστικού, ο συγγραφέας του Χόμπιτ και του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών(και μιας μεγάλης μυθοποιίας που εκδόθηκε μετά το θάνατό του από τον υιό του-Σιλμαρίλιον, Τα Παιδιά του Χούριν κλπ.) έθεσε τις βάσεις για τους επόμενους και έφερε τη Φανταστική Λογοτεχνία για πρώτη φορά στο επίκεντρο των συζητήσεων. Η επιρροή του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών είναι χαοτική και ενέπνευσε ένα τεράστιο κύμα λογοτεχνικών έργων που είναι βασισμένα στις πρωτότυπες και εντυπωσιακές ιδέες του Καθηγητή. Μαζί του και ο C.S. Lewis(Τα χρονικά της Νάρνια), που από το πανεπιστήμιο είχαν φτιάξει μια λογοτεχνική ομάδα, τους λεγόμενους Inklings. Η Φανταστική Λογοτεχνία έφθασε στο απόγειο της.
Mainstream
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισε ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών και όχι μόνο, οι εκδοτικοί κυνήγησαν την επιτυχία μέσα από το συγκεκριμένο είδος. Από τον Lloyd Alexander(The Chronicles of Prydain), τον Terry Brooks(The Sword of Shannara) μέχρι και τον G.R.R. Martin(Το Τραγούδι της Φωτιάς και του Πάγου), η Λογοτεχνία του Φανταστικού ήταν πάντοτε εκεί. Άλλες φορές επιτυχημένα και με μεγάλες πωλήσεις, και άλλες φορές με έντονη κριτική για κάποια έργα.
Και τότε ήρθε το παγκόσμιο φαινόμενο που ακούει στο όνομα Harry Potter. Η ιστορία του μικρού μάγου που συνεπήρε τα παιδιά σε όλο τον κόσμο, έγινε η πιο πολυδιαβασμένη σειρά βιβλίων όλων των εποχών και με τη βοήθεια του Hollywood(πάντα χέρι- χέρι με την τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών- ο Καθηγητής είναι πάντα εκεί), έβαλε το παιδί με την ουλή στα περισσότερα σπίτια του κόσμου. Οι νέοι ένιωσαν το φανταστικό, το αγάπησαν και μεγάλη σημασία σε αυτό έχει ο μικρός Harry που μαζί μας μεγάλωσε, όπως και εμείς μαζί με εκείνον, και έφερε τη Φανταστική Λογοτεχνία στην πιο αναγνωρίσιμη εποχή της. Πλέον είναι ένα από τα κυρίαρχα είδη στον πλανήτη, με αμέτρητες πωλήσεις και μια πληθώρα υποειδών που καλύπτουν ακόμα και τους πιο απαιτητικούς αναγνώστες όλων των ηλικιών.
Ελληνική Φανταστική Λογοτεχνία
Αν και στη χώρα μας το είδος δεν έχει την καταξίωση που του αρμόζει, η προσπάθεια γίνεται και τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι αναγνώστες προτιμούν και στηρίζουν προσπάθειες Ελλήνων συγγραφέων Φανταστικής Λογοτεχνίας. Και το Ελληνικό fantasy είναι πλέον γεγονός και είναι έτοιμο να προσφέρει πολλά!
